DEEL 2: VOOR DE NIEUWSBRIEF VAN VRIJDAG 24 OKTOBER


M A R I A  M A G D A L E N A
In Bijbel en kerkgeschiedenis

In de Bijbel staat dat er verschillende vrouwen waren die Jezus volgden. Een aantal van hen heet Maria. De bekendste Maria is wel Maria uit Magdala. Deze Maria Magdalena is eeuwenlang verward met de zondares die in een Bijbelverhaal de voeten van Jezus zalft. Zo werd Maria Magdalena het voorbeeld van een boeteling, een bekeerling. Maar als je de evangeliën en de vroege kerkgeschiedenis goed bestudeert, kun je de conclusie trekken dat Maria uit Magdala geen boetelinge is, maar een belangrijke apostel.

Vrouwen in de navolging van Jezus
In de kleine kring van Jezus trouwe volgelingen waren ook vrouwen. Dat merk je op als je de evangeliën nauwkeurig leest. Jezus maakt geen onderscheid in hoe Hij mannen en vrouwen behandelt. Daarmee gaat Hij in tegen de cultuur van zijn tijd. In de Joodse en ook in de Romeinse samenleving stonden vrouwen een treetje lager dan mannen.
Maar je moet wel goed lezen om de vrouwen in de evangeliën te vinden. Ze worden weinig genoemd. Het lijkt wel of de evangelisten met opzet de rol van vrouwelijke discipelen van Jezus klein maken. Misschien doen ze dat omdat ze met hun evangelie mensen in de Joodse en Romeinse samenleving willen aanspreken. En die zouden het wellicht niet begrijpen dat vrouwen een grote rol krijgen. Het is dezelfde spagaat die je in de brieven van Paulus tegenkomt: op het éne moment schrijft Paulus: Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in Jezus Christus (Galatenbrief 3: 28). Op een ander later moment wil hij dat vrouwen in de gemeente een toontje lager zingen (1 Corinthiërs 14: 34).
De visie op Maria Magdalena heeft ook te maken met die wisselende waardering.

De vroege kerkgeschiedenis
In de vroege kerkgeschiedenis werd verschillend tegen Maria Magdalena aangekeken. Er zijn geschriften die het vooral hebben over Maria als dienende vrouw, als helpster. Maar er heeft in die tijd ook een ander beeld van haar bestaan: het beeld van een discipel van Jezus, die als lerares actief is. Een discipel die op gelijke voet staat met Petrus.  Zo wordt zij ook van oudsher gezien in de Oosterse (Orthodoxe) kerk: als discipel en apostel.
In de vorige eeuw is er een Evangelie van Maria ontdekt, zoals er overigens meer oude geschriften zijn opgedoken. De oudste versie van het evangelie van Maria Magdalena is uit de derde eeuw na Christus. Hoe oud de inhoud is, is niet met zekerheid te zeggen: men schreef in de oudheid zulke religieuze geschriften steeds opnieuw over. Maar waarschijnlijk dateert het evangelie van Maria Magdalena ergens tussen de 100 en 150 jaar na Christus.

Evangelie van Maria Magdalena
Het Evangelie van Maria Magdalena is niet compleet, er missen grote stukken. Ze zijn verloren gegaan zoals dat gaat met oude geschriften. Het evangelie is ook niet opgenomen in de Bijbel. Waarom, dat is niet meer na te gaan. 
Het evangelie is zeker niet door Maria zelf geschreven. Maar het feit dat het bestaat, geeft aan dat zij volgelingen had die haar onderwijs als belangrijke inspiratiebron zagen. Dat is niet vreemd want zij moet in nauwe verbinding met Jezus hebben gestaan. Dat blijkt wel uit wat in het evangelie van Johannes staat (19: 25): Maria uit Magdala is samen met de moeder van Jezus, haar zus en nog een andere Maria aanwezig bij de kruisiging. Zij was dus nauw verbonden met Jezus en zijn familie. 
Hetzelfde evangelie van Johannes spreekt twee keer over ‘de leerling van wie Jezus veel hield’. Het is niet duidelijk om welke leerling dat gaat, maar velen denken dat het de discipel Johannes moet zijn (dat is niet dezelfde als de evangelieschrijver). Bij een bepaalde lezing van het begin van het opstandingsverhaal van Johannes (20: 2) kun je de conclusie trekken dat er twee leerlingen waren van wie Jezus veel hield. De éne leerling is dan Johannes, de andere zou wel eens Maria uit Magdala kunnen zijn.
ds Tjalling

Zaterdagavond 1 november is er om 19.30 uur in de kerk van Uitgeest een voorstelling over Maria Magdalena. Koop je kaartje voor ze zijn uitverkocht!